ARICILIĞIN BİLİNMEYENLERİ
Ali Korkmaz hocamıza teşekkürlerimizle. Her bir petek gözünün 6 yüzü vardır.Kovan içi sıcaklığı 34 derece, nemi %40-65 arasındadır.Bir bal arısının 4 kanadı, 6 ayağı ve 5 gözü vardır.Bal arıları dakikada 11.400 kez kanat çırpar.Bir bal arısı yaklaşık olarak saatte 24 km hızla uçabilir.Ana arı her gün 2.000 adet yumurta atar ve attığı yumurtaların toplam ağırlığı kendi ağırlığı olan (178-292) 200 mg kadardır.Bal arısında 2 bileşik göz bulunur. Bileşik gözler ana arıda 3.000, işçi arıda 4.000 ve erkek arıda 8.000’den fazla gözden oluşur.Erkek arılarda anten 12 bölümlü iken işçi ve ana arılarda 11 bölümlüdür.Ana arılar 16, işçi arılar 21 ve erkek arılar 24 günde ergin hale gelirler.Ana arılar 8-10 günde cinsel olgunluğa erişirler. Çiftleşmeden 2-3 gün sonra yumurtlamaya başlarlar.Ana arının 2 yumurtalığı bulunur. Her bir yumurtalıkta 160-180 yumurtalık kanalı bulunur.Ana arı havada 5-20 erkek arı ile çiftleşir.Analı ve normal bir kolonide mart ayında kuluçkadan çıkan işçi arılar 35 gün ve haziranda çıkanlar 28 gün yaşarlarken, eylül-ekim aylarında yetiştirilen işçi arılar 304 gün kadar yaşayabilmektedirler.Erkek arılar 54 gün yaşarlar.10.000 adet işçi arı 1 kg ağırlığındadır.Tek katlı bir kovanda 2.5 kg arı vardır.1.5 kilogramlık paket arı 90 dolardır.Bir arılıktaki kolonilerin %13’ü oğul verebilir.Bir işçi arı 100 mg (81-151) iken bir erkek arı 220 (196-225) mg’dır.Bir petekte arkalı önlü toplam 7.000 göz vardır.Bir petek üzerinde toplam 3.500 ergin arı bulunur.Tabiattaki tozlaşmanın %85’i bal arıları sayesinde yapılmakta ve bu hizmeti ile arıcılık bal değerinin 15 katı fazla değer üretmektedir.Bitkilerin nektar içeriği %3-70 (30-50) arasındadır.Arılar 1-2 km yarıçaplı alanda tarlacılık yapmakla birlikte, 13 km kadar uzağa gidebilirler.Dünya’da 20.000 arı türü bulunmaktadır.Arılar 40.000.000 yıldır dünyada bulunmaktadır.İşçi arıların boyu 14-15 mm’dir.İşçi arılar 3 gün arı sütü, 3 gün bal+polen ile beslenirler.Erkek arılar 14 günde cinsel olgunluğa erişirler ve 2 ay yaşarlar.Ana arı ızgarası 4.3-4.7 mm aralıklıdır.İşçi ve ana arıların abdomeninde 7 segment var iken erkek arılarda 6 segment vardır.İşçi arılarda 3-6. karın halkalarında 4 çift balmumu salgı bezi vardır.Arılarda trake sisteminde 10 çift stigma vardır.Yumurtaların boyu 1.5 mm’dir.5 günlük larvalar başlangıç ağırlığına göre 1500 kat ağırlık kazanır.Petek gözleri 12 mm derinliğindedir. Petek gözleri yatay düzlemle 9-13 derece eğimlidir.10 cm’lik petekte 20 işçi arı gözü, 16 erkek arı gözü vardır.Kovan yeri 50 cm değiştirilirse arılar yerlerini bulmakta güçlük çekerler.Bir koloninin günlük su ihtiyacı 200 g’dır. Su taşıyan işçi arılar günde 50-100 sefer yaparlar ve her seferde 50 mg su taşırlar.Bir bal arısı dolu mide ile 15 dakika ve 6-7 km uçabilir.Ülkemizde 1.5 milyon koloni göçer arıcılık yapmaktadır.Bal arısı yumurtaları 0.12-0.22 mg ağırlığında, 1.5-1.8 mm uzunluğundadır.Ana arı 18-22, işçi arı 12-15 ve erkek arı 15-17 mm uzunluğundadır.Bir larva tüm gelişme süresince işçi arılar tarafından 110.000 kez ziyaret edilir.İki petek arasında 8-10 mm boşluk olur.Temel petek 42×22 ebadındadır.1 kg balmumundan 13 petek yapılır.Her 100 yumurtanın 85 adedi ergin hale gelir.Ülkemizde kışlatma kaybı %15-20’dir.Bir yöredeki ana nektar akımı 13-15 gündür.Esas nektar akımı döneminde 1,5-3 kg, diğer dönemlerde 150-500 g kovan artışı sağlanır.Ana arı öldükten 5-6 saat sonra işçi arılar tarafından anlaşılır.Langstroth kovan ölçüleri 505x435x260, çerçeve ölçüleri 472×250 mm’dir.
BAL
Bal arılarının, 1 kg bal üretebilmek için 40.000 arının 6 milyon çiçeğe konması gerekiyor.Bir kovan arı yarım kiloluk bal için 88 km kadar uçar.Bir işçi arı hayatı boyunca 1/12 çay kaşığı bal yapabiliyor.Bir arının dünyanın etrafında dolaşabilmesi için 2 yemek kaşığı ya da 25 g bala ihtiyacı vardır.Bal arıları bir peteği doldurabilmek için 100.000.000 çiçekten nektar alıyor ve 100.000 km kanat çırpıyorlar.Oğul verilirken kolonideki arıların %30-70’i gider.Bir koloni 1 kilo bal üretmesi ve yaşamını sürdürebilmesi için 8 kilo bal tüketmektedir. Bunu yapabilmesi için kat ettiği yol yaklaşık olarak 6 kez dünya çevresinin dönülmesine eşittir.İşçi arılar günde 10-24 kez nektar seferi yaparlar ve her seferinde 40-50 mg nektar taşırlar.Bal arıları 260 gram nektardan 100 gram bal yaparlar. Toplanan nektarın %35’i bala dönüşür.Balda %18 su, %38 fruktoz, %31 glikoz, %1 sakkaroz, %7 diğer şekerler, %0.5 asitler, %0.26 ham protein, %0.17 ham kül ve %2.21 iz elementleri bulunur.Bir kovan yılda 80 kg bal tüketir.Bir kolonideki arıların 1/3’ü tarlacıdır.
POLEN
Bir bal arısı bir seferlik polen toplama gezisinde 50-100 çiçeği ziyaret eder.İşçi arılar günde 5-20 kez polen seferi yaparlar ve her seferinde 10-30 mg polen taşırlar.Bir koloniden günde 100 g polen toplanabilir.Bir koloninin kovanına taşıdığı çiçek tozu miktarı yılda 35–40 kg civarındadır.İşçi arılar sabah 06:00-10:00 saatleri arasında yoğun olarak polen toplarlar.Günlük polen tüketimi çocuklar için sabah ve akşam birer çay kaşığı, erginler için birer tatlı kaşığıdır.Bir arı gözden çıkıştan, ergin hale gelinceye kadar 145 mg polenle beslenmektedir.Polen, %29 karbonhidrat, %21 protein, %11 su, %5 lipid, %3 nişasta, %3 kül ve %28 diğer maddeler içerir.Bir yemek kaşığı kuru polen yaklaşık 10 g’dır.Yaş polen 30-35 derce sıcaklığa ayarlanmış havalandırmalı bir fırında 5-6 saat tutularak yapılır.Kurutulan polendeki su düzeyi %5 düzeyine indirilir.
ARI SÜTÜ
Arı sütü 5-15 günlük yaştaki işçi arıların baş kısmında bulunan alt çene ve boğaz bezleri tarafından salgılanan, bir üründür.Yüksük başına arı sütü verimi 250 mg’dır.Koloni başına 60-100’lük bir transferde elde edilen arı sütü verimi 13-27 g’dır.İyi bir koloniden elde edilen arı sütü miktarı 5-7 kg/koloni/yıl’dır.İnsanlar için önerilen arı sütü tüketim oranı canlı ağırlık başına 1 mg/kg’dır.Arısütünün yapısında, %66 su, %12.34 protein, %5.46 yağ, %12.49 şeker, %0.82 mineraller, %2.84 bilinmeyen maddeler bulunmaktadır.
PROPOLİS
Propolisi 12-21 günlük işçi arılar toplarlar.Propolisçi arılar her seferde 10 mg propolis taşırlar.Bir sezonda çeşitli faktörlere bağlı olarak 50-250 g/koloni propolis elde edilebilir.Propolis tuzağı plastikten olup 3 mm’lik açıklıklar bulunur.40 derecede yumuşamakta, 80 derece sıcaklıkta kısmen erimektedir.
ARI ZEHİRİ
Arı zehiri 16-19 günlük işçi arılarda en yüksek düzeyde üretilir.Bir arının iğne kesesinde 0.3 mg yaş zehir bulunur ve bu zehirden 0.1 mg kuru arı zehiri üretilebilir. İnsan için LD50 = 2.8 mg/kg arı zehiridir.Her bir koloniye 5 dakika uygulama yapılır. 20 koloniden 1 g kristal halde arı zehiri elde edilir. 10-15.000 arıdan 1 g kristal halde arı zehiri elde edilir. 20.000 koloniden 1 kg kuru arı zehiri elde edilir.En etkin arı zehiri toplama 3 gün aralıkla 15 dakikada yapılır ve 2-3 hafta sonra tekrarlanır.
BALMUMU
Balmumu 12-18 günlük yaştaki işçi arıların 4-7. karın halkalarından salgılanır.Petekler yaklaşık 0.25 mm kalınlığındadır.İşçi arı gözleri 5.1-5.5, erkek arı gözleri 6.2-6.9 mm, ana arı gözü 9-10 mm çapındadır.Bir çerçeve 2-4 kg bal alabilir.Bir petek için gereken mum miktarı 100 gramdır.Tek bir bal mumu pulu sadece 1.1 mg ağırlığındadır. 1 kilo bal mumu için 910.000 tane pul gerekir.1 kg mum üretimi için 8-21 kg bal harcanır.Balmumu 64 derecede erir.
